هند از جمله سرزمین‌هایی است که از گذشته‌های دور دارای تمدن‌های متنوعی بوده است. همین امر باعث شده این کشور از دیدگاه معماری غنی و متنوع باشد. ورود اسلام به هند و شکل‌گیری حکومت‌های اسلامی باعث شکل‌گیری نوع خاصی از معماری اسلامی در شبه قاره شده است. معماری مساجد هندی بارزترین گونه معماری اسلامی شبه قاره ارزیابی می‌شود.
این پژوهش بر این فرض استوار است که الگوی معماری مساجد هند ترکیبی از معماری مساجد اولیه اسلامی، ایرانی و معماری بومی هند است. ریشه‌یابی ویژگی‌های معماری مساجد هندی، موضوع نوشتار حاضر است. در این مجال به تأثیرپذیری معماری مساجد هندی از معماری مساجد اولیه اسلامی، معماری غنی و با سابقه طولانی در هند قبل از ورود اسلام و معماری تمدن‌های اسلامی پیشرفته در همسایگی هند مانند ایران پرداخته شده است.
نمونه‌های موردی از سه گروه معماری فوق انتخاب شده و مبنای استخراج و تحلیل ویژگی‌ها شده است؛ از معماری قبل از اسلام بومی هند غارهای آجانتا و الورا، نمونه‌های موردی مساجد اسلامی هند شامل "مسجد اجمیر شریف" به عنوان مسجد اولیه، "مسجد جامع احمدآباد" به عنوان الگوی در حال شکل‌گیری مساجد هندی و "مسجد جامع دهلی" به عنوان نمونه کامل معماری مساجد هندی و از معماری اولیه دوران اسلامی "مسجدالنبی" و از مساجد اولیه ایرانی "مسجد جامع فهرج" و نمونه متکامل مسجد ایرانی "مسجد جامع اصفهان" انتخاب شده است.
ویژگی‌های معماری مساجد هندی به طور کلی شامل شبستان‌های رو به قبله، وجود میانسرا، الگوی چهار ایوانی، تقسیمات منفرد بدنه‌ها به ویژه تقسیمات سه‌تایی، قرارگیری مسجد در مرکز محله، قراگیری مسجد بر روی صفه (در ارتفاع)، دسترسی به ورودی‌های مسجد با پلکان‌های وسیع، تقسیمات سه‌تایی گنبدخانه‌ای رو به قبله و استفاده از رواق‌های شفاف در اطراف میانسرا است. ریشه‌یابی ویژگی‌های معماری فوق در نوشتار حاضر رهنمون به کشف الگوی معماری مساجد هندی خواهد بود. از جمله شبستان‌های رو به قبله که از معماری مساجد اولیه اسلامی گرفته شده است، الگوی میانسرا یا حیاط مرکزی والگوی مساجد چهار ایوانی که ریشه در معماری ایرانی دارد و تقسیمات منفرد و سه تایی، قرارگیری بر روی صفه، دسترسی توسط پلکان‌های عظیم که ریشه در معماری بومی قبل از اسلام هند دارند.
به نظر می‌رسد ویژگی‌های معماری مساجد هندی در نمونه‌های ابتدایی در ترکیب با معماری معابد هندی و با الگوگرفتن از مساجد اولیه اسلامی در حد رعایت احکام اسلامی بوده است. معماری مساجد هند در ادامه سیر تحول خود با الگوگرفتن از معماری تمدن‌های اسلامی همسایه به ویژه مساجد ایرانی و ترکیب با ویژگی‌های با سابقه معماری بومی هند به الگوی معماری مساجد هندی دست یافته است.